In dit gedeelte van deze gids vind je een overzicht van de meest voorkomende bijwerkingen van de huidige hiv-remmers.

Dit overzicht kan dienen als hulpmiddel bij het herkennen van bijwerken, in het geval je daar last van hebt. Het bevat ook informatie over wat je kunt doen om bijwerkingen te bestrijden.

Het is goed om van tevoren met een paar algemene dingen over bijwerkingen rekening te houden:

• Veel symptomen, bijvoorbeeld hoofdpijn, diarree, misselijkheid, braken en huiduitslag worden niet altijd veroorzaakt door hiv-remmers. Ze kunnen ook een andere oorzaak hebben.
• Als je denkt bijwerkingen te hebben, meld deze dan aan je hiv-behandelaar. Het is belangrijk dat de oorzaak van de symptomen gevonden wordt.
• Je hoeft je leven niet te laten verpesten door bijwerkingen. Er is bijna altijd iets aan te doen.

Een mogelijke bijwerking van de meeste hiv-remmers is diarree.

Bij de meeste hiv-remmers verdwijnt de diarree een paar weken of maanden na het begin van de behandeling. Voor een aantal mensen blijft de diarree echter een vast onderdeel van de hiv-remmer waarmee ze behandeld worden.

Net als bij andere geneesmiddelen, heeft aanpassing van je eetpatroon weinig invloed op diarree, die veroorzaakt wordt door proteaseremmers. Er bestaan echter verschillende behandelingen tegen diarree, vooral het anti-diarreemiddel loperamide (merknaam Imodium). Wanneer je begint met behandeling met een hiv-remmer, die diarree kan veroorzaken, krijg je van je hiv-behandelaar een recept voor een anti-diarreemiddel mee.

Het is van belang dat je niet stopt met eten en drinken als je last hebt van diarree als gevolg van je medicatie. Als de diarree een probleem voor je is, is het verstandig om samen met je hiv-behandelaar alle overige mogelijkheden door te nemen.

Hou er wel rekening mee dat de diarree ook een andere oorzaak kan hebben. Als je last hebt van aanhoudende diarree, is het verstandig om contact op te nemen met je hiv-behandelaar, zodat de oorzaak hiervan gevonden kan worden.

Mogelijke bijwerkingen van de meeste hiv-remmers zijn misselijkheid of braken. Als je met behandeling begint met een hiv-remmer, die misselijkheid of braken kan veroorzaken, krijg je van je hiv-behandelaar een recept voor medicatie hiertegen mee.

Net als andere mogelijke bijwerkingen, heb je in de eerste weken van de behandeling relatief meer last van misselijkheid of braken. Daarna nemen beiden in hevigheid af of verdwijnen helemaal.

Misselijkheid of braken kan ook andere oorzaken hebben. Dit hoeft dus niet altijd aan je hiv-behandeling te liggen. Als je misselijk bent of last hebt van braken, is het verstandig dit aan je hiv-behandelaar te melden, vooral als je ook andere symptomen hebt, zoals koorts.

Wat de oorzaak ook is, je hoeft deze bijwerkingen niet zomaar voor lief te nemen. Misselijkheid en braken kunnen ervoor zorgen dat je niet genoeg voedsel en voedingsstoffen binnen krijgt. Dit geldt echter ook voor je dagelijks voorgeschreven hoeveelheid medicatie. Je hiv-behandelaar kan anti-misselijkheidspillen voorschrijven en als aanvulling hierop kun je de volgende praktische tips gebruiken, die je met je hiv-behandelaar, apotheker of diëtist kunt bespreken:

• In plaats van twee of drie grote maaltijden kun je verspreid over de hele dag een aantal kleinere maaltijden nemen.
• Vermijd vloeibaar en vast eten op hetzelfde moment. Zorg ervoor dat er minimaal één uur zit tussen het eten van vloeibaar en vast voedsel.
• Vermijd vet, gebakken en pittig eten. Kies liever voor neutraal voedsel.
• Kies voor droog voedsel, zoals toast, crackers, muesli en fruit en ongekruide, zachte groenten.
• Zoute producten zoals crackers, zoutjes en popcorn kunnen de misselijkheid verminderen. Neem een pakje zoutjes mee, als je van huis gaat.
• Ga pas een uur na het eten op je rug liggen.
• Zorg ervoor dat je eten koud is, of op kamertemperatuur. Heet voedsel verergert de misselijkheid.
• Kruidenthee (bijvoorbeeld munt- of kamillethee) of gemberwortel kunnen helpen de buikpijn te verminderen.

Een mogelijke bijwerking van veel hiv-remmers is hoofdpijn. In de meeste gevallen gaat het hierbij om milde hoofdpijn. Een paar weken na het begin van de behandeling vermindert de hoofdpijn meestal of gaat deze helemaal weg. Pijnstillers als paracetamol kunnen verlichting bieden.

Het is verstandig hoofdpijn aan je hiv-behandelaar te melden, vooral als het gaat om zware hoofdpijn of om hoofdpijn die een paar dagen aanhoudt.

Efavirenz (Sustiva of Stocrin), FTC (emtricitabine, Emtriva) en tenofovir (Viread), hiv-remmers die samen deel uitmaken van de combinatiepil Atripla, kunnen voor stemmings- en slaapstoornissen zorgen.

Als deze bijwerkingen zich voordoen zijn ze normaal gesproken mild en verminderen ze een paar weken na het begin van de behandeling of verdwijnen ze helemaal. Voor sommige mensen zijn ze echter zo ondraaglijk dat ze op andere medicatie moeten overstappen. Wanneer je last krijgt van deze bijwerkingen, meld ze dan aan je hiv-behandelaar.

Volgens sommigen helpt het als je je medicatie inneemt vlak voordat je naar bed gaat. Een niet te lange kuur van slaappillen kan soms helpen je oude slaappatroon te herstellen.

Een aantal hiv-remmers kan huiduitslag veroorzaken.

Deze huiduitslag vermindert meestal een paar weken na het begin van de behandeling of verdwijnt helemaal. Toch is het verstandig huiduitslag te melden aan je hiv-behandelaar. In sommige gevallen is huiduitslag een indicatie van de aanwezigheid van serieuzere bijwerkingen (vooral als je abacavir, etravirine of nevirapine gebruikt) of infecties.

Seksuele stoornissen (ook seksuele disfuncties genoemd) komen veel voor bij mensen met hiv. Vaak wordt gedacht dat ze een bijwerking zijn van de hiv-behandeling, maar ze kunnen een reeks van oorzaken hebben. Het is dus moeilijk te zeggen of hiv-remmers hiervan de oorzaak zijn.

Seksuele stoornissen bestaan onder andere uit een verminderde behoefte aan seks en een afname van de seksuele prestatie (bijvoorbeeld geen orgasme kunnen hebben of geen erectie kunnen krijgen of volhouden).

Medicatie kan hier de oorzaak van zijn. Dit geldt niet alleen voor hiv-remmers, maar ook voor andere veel gebruikte medicatie, zoals antidepressiva. Andere mogelijke oorzaken zijn, onder andere: angst, stress, psychische problemen, zoals depressiviteit, alcohol- en drugsgebruik en veroudering.

Er is meer bekend over seksuele stoornissen bij hiv-positieve mannen dan bij hiv-positieve vrouwen. Van alle hiv-remmers worden vooral proteaseremmers in verband gebracht met seksuele stoornissen. Hierbij gaat het vooral om erectieproblemen.

Het is niet precies bekend in hoeverre proteaseremmers voor erectiestoornissen zorgen. Wanneer je begint met behandeling met een proteaseremmer wil dit dus niet zeggen dat je hier altijd mee te maken zult krijgen.

Als je toch te maken krijgt met een seksuele stoornis, dan kan hier in de meeste gevallen iets aan gedaan worden. Het is verstandig dit te bespreken met je hiv-behandelaar.

Ook is het belangrijk na te gaan of er sprake is van psychische problemen, die zouden kunnen bijdragen aan eventuele seksuele stoornissen.

Seksuele stoornissen kunnen ook een medische oorzaak hebben. Je hiv-behandelaar kan tests uitvoeren om je testosterongehalte te meten en om te kijken hoe je hart en slagaders ervoor staan.

Erectiestoornissen kunnen behandeld worden met medicatie. Deze is verkrijgbaar onder de merknamen Cialis, Levitra en Viagra. Deze medicatie zorgt voor een grotere toevoer van bloed naar de penis.

Deze geneesmiddelen kunnen alle drie zorgen voor interacties met hiv-remmers, met name proteaseremmers en NNRTI’s.

Als je hiv-remmers gebruikt, krijg je de helft van de normale dosering erectiepillen voorgeschreven.

Vertel je hiv-behandelaar of apotheker over andere medicatie die je gebruikt. Sommige geneesmiddelen zorgen voor interacties met erectiepillen.

En het is ook belangrijk te weten dat je geen poppers moet gebruiken als je erectiepillen slikt. Deze combinatie kan zorgen voor een plotselinge en potentieel gevaarlijke daling van de bloeddruk.

Een mogelijke bijwerking van de meeste hiv-remmers is vermoeidheid.

Net als de meeste andere bijwerkingen, loop je in de eerste weken van de behandeling meer kans op vermoeidheid. Daarna vermindert deze of verdwijnt helemaal.

Als je door vermoeidheid in de problemen komt, praat hier dan over met je hiv-behandelaar. Als de vermoeidheid veroorzaakt wordt door je medicatie, dan is de kans groot dat hier iets aan gedaan kan worden. Vermoeidheid kan echter ook andere oorzaken hebben. Als je last hebt van vermoeidheid, meld dit dan aan je hiv-behandelaar, zodat hij of zij de mogelijke oorzaken kan vinden.

Voldoende slaap, een goed en evenwichtig dieet en regelmatig bewegen kan ook helpen tegen vermoeidheid.